Ekomuze Zavot

Kars Peyniri, Kars, TURKEY

Kars Peyniri

Boğatepe, eski adıyla Büyük Zavod, Kars’a yaklaşık 1 saat uzaklıkta bulunuyor. Burası meşhur Kars gravyerinin üretildiği tek köy. İsviçrelilerin Alplere benzettiği bu köyün peynir üretimindeki önemini anlamak ve Türkiye’deki ilk ve tek peynir müzesini ziyaret etmek için yola çıkıyorum.
Boğatepe Köyü ve Boğatepe Kaşarı

Amaaaan tarihi bilgi geldi demeyin, hikaye çok ilginç dinleyin. 93 Harbine gidiyoruz. Malakanlar Ruslar tarafından Kars’a yerleştirilmiş ve yaylalık olsun diye Boğatepe Köyü tahsis edilmiş. Malakanlar derken! diyen olmuş olabilir, onu da açıklayayım. Malakanlar, Rus Çarı Deli Petro’nun çeşit çeşit uygulamalarına karşı çıkan ve Molokanizm’i bir hayat felsefesi olarak kabul eden insanlar. Tolstoy’un da bu halka desteği söz konusu. Peki Malakanların karşı çıktıkları konu ne? İçlerinde bizi ilgilendiren konuya odaklanıyoruz, o konu ise süt. (*Rusça’da Moloko süt, Molokan ise süt içen anlamına geliyor) Çünkü Ruslar’ın inancına göre, haftada sadece iki gün süt içme geleneği var ama Malakanlar’a göre süt, haftanın her günü içilebilir. İşte Malakanların bu süt isyanı, hikayenin sonunda bize gravyer peynirini armağan edecek.
Malakanlar burada zavot yani mandıra kurmuş ve köyde yerleşim gittikçe artmaya başlamış. 1917 Bolşevik Devrimi’nden sonra Ruslar geri çekilince Malakanlar da memlekete dönme kararı alır. Bu kez, Kars’ın Türk egemenliğine geçmesiyle Boğatepe Köyü’nün yeni halkı, Tiflis’in Borçalı bölgesinde yaşayan Karapapaklar (Terekemeler) olur. Onlar da köyde gelenek halini alan mandıracılığı devam ettirir ve uzun yıllardır süregelen süt ve peynir üretiminde Boğatepe Köyü bir ikon haline gelir.
Cumhuriyet Dönemi’nde peynirciliğin bir iş kolu olarak devreye alınması ve faaliyetlere başlanmasıyla köy tamamen peynir üretimine odaklanır ve 2005 yılında, köyün turizm açısından da en önemli yeri olan Türkiye’nin ilk peynir müzesi Zavot Eko Müze’si kurulur.

Boğatepe Köyü’ne Nasıl Gidilir?

Kars merkeze yaklaşık 40 km uzaklıkta bulunan köye gitmek için özel araba şart gibi. Uçak ya da Doğu Ekspresi ile Kars’a varınca araba kiralayarak köye ulaşabilirsiniz. Özellikle kış dönemi gidilecekse araba iyiden iyiye şart. Köye giden otobüs ya da minibüs görmediğim için net bilgi veremiyorum. Eğer araçla gitmeyi düşünüyorsanız kış aylarında yolları biraz tehlikeli olabilen bir köy burası. Bizi köye götüren Boğatepe’li arkadaş da bu yolda kaza yapmış biri. Bu yüzden köye gideceklerin dikkatli araç kullanmalarını öneririm.

Kaynak:

Facebook Sayfamız


İnstagram Hesabımız

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği - Fark Yaratanlar

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği

Sabancı Vakfı’nın toplumsal gelişmeye katkıda bulunan “sıra dışı kişilerin olağanüstü öykülerini” anlattığı “Fark Yaratanlar” programının dokuzuncu sezonunun 11’inci Fark Yaratan’ı, kırsal kalkınma için örnek bir model sunan Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği oldu.

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği 2000 yılında köy yaşamını yeniden canlandırmak için İlhan Koçulu tarafından Kars’ın Boğatepe köyünde kuruldu.

Dernek bünyesinde köyün kadınları, bitki yetiştiriciliği, mandıracılık ve nesli tükenen tohumlar hakkında bir dizi eğitim aldı. Köyün doğal kaynaklarının kullanımının yanı sıra kadınlar, bilgisayar ve Fransızca gibi farklı eğitimlerden de geçtiler.

Derneğin faaliyetleri başladıktan sonra köyden kente göç durdu, hatta tersine göç başladı. Köyün ekonomisinde kadınlar ön planda rol almaya başladı.

Köyde Türkiye’nin ilk eko müzelerinden biri olan Peynir Müzesi kuruldu ve peynir çeşitliliği artırıldı. Köyün en büyük gelir kalemi olan peynir üretiminin yanı sıra köy sakinlerinin desteğiyle eko-turizm de bir geçim kaynağına dönüştü. Kültür turu için gelen gruplar köyde konaklamaya başladı. Bu sayede 500 kişinin yaşadığı köye senede yaklaşık 7.000 turist gelmeye başladı.

Boğatepe Çevre ve Yaşam Derneği, İlhan Koçulu’nun öncülüğünde kurulup köyün kadınlarının desteğiyle büyüdü. Dernek çalışmaları kırsal kalkınmada örnek bir model haline geldi. Hem yeniden doğan köyde hem de köyün kadınlarının hayatında kocaman bir fark yarattı.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Boğatepe Environment and Life Association

The 11th Changemaker of the 9th season of the Sabancı Foundation Turkey’s Changemakers Program is Boğatepe Environment and Life Association which provides an exemplary model for rural development.

Boğatepe Environment and Life Association was founded in 2000 by İlhan Koçulu to reanimate the village life in Boğatepe, Kars.

Within the Association, women of the village took a range of trainings about plant growing, dairy farming and endangered plants seeds. Besides the usage of natural sources of the village, women also took computer and French classes.

After the Association started its activities, the migration from village to cities stopped, and even remigration back to village started.

One of the first eco-museums of Turkey, the Cheese Museum was founded in the village and cheese diversity was increased. Beside cheese production which is the main economic activity of the village, eco-tourism also became a source of income thanks to the support of villagers. Cultural tourist groups started to accommodate in the village. Thus, almost 7,000 tourists started to visit the village of 500 habitants every year.

Boğatepe Environment and Life Association was founded under the leadership of İlhan Koçulu and grew with the support of women of the village. The activities of the Association became an exemplary model in the field of rural development. It created a huge difference both in the reborn village and in the lives of women of the village.


-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

Fark Yaratanlar:
Web sitesi:
Sosyal Medya:
Facebook:
Twitter:
Instagram: