1944. Zrozumieć Powstanie: Dulag 121 Pruszków
Niemieckie plany wobec mieszkańców Warszawy uległy zmianie. Zamiast wymordować wszystkich, zdecydowano się ich wykorzystać. Von dem Bach wydał rozkaz utworzenia obozu przejściowego na terenie pruszkowskich warsztatów naprawczych taboru kolejowego. Zgromadzoną tam ludność cywilną planował wysyłać w głąb Rzeszy, aby zasiliła szeregi pracowników przymusowych, których Niemcy latem 1944 r. bardzo potrzebowali.
Przywożeni do obozu warszawiacy mogli liczyć jedynie na pomoc mieszkańców Pruszkowa i okolicznych miejscowości. To oni dostarczali żywność, leczyli, opiekowali się, pomagali w ucieczkach i ukrywali. Był to niezwykły gest spontanicznej solidarności.
Dramaty rozgrywały się często już przed obozową bramą. Przywożeni tu warszawiacy byli wycieńczeni, głodni i spragnieni, a nierzadko ranni. Nie wiedzieli, co z nimi będzie. Już w pierwszych chwilach pobytu rozdzielano rodziny. Niektórzy widzieli się tutaj po raz ostatni.
Gościem kolejnego odcinka serii 1944. Zrozumieć Powstanie była dyrektor Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie Małgorzata Bojanowska.
MUZEUM DULAG 121 PRUSZKÓW - TĘDY PRZESZŁA WARSZAWA
Muzeum Dulag 121 – muzeum w Pruszkowie, utworzone w 2010 roku, dokumentujące historię niemieckiego obozu przejściowego Dulag 121 oraz losy mieszkańców Warszawy wypędzonych z miasta w czasie powstania 1944 roku.
6 sierpnia 1944 na terenie nieczynnych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Pruszkowie okupanci niemieccy zorganizowali obóz przejściowy dla polskiej ludności cywilnej, znany pod nazwą Dulag 121. W obozie gromadzono mieszkańców Warszawy i okolicznych miejscowości, wypędzanych z domów w trakcie oraz po zakończeniu powstania warszawskiego. Dulag funkcjonował do połowy grudnia 1944, a w formie szczątkowej – do 16 stycznia 1945. Część badaczy ocenia, że przez obóz pruszkowski mogło przejść w tym okresie nawet 650 000 osób – w tym 550 000 warszawiaków oraz 100 000 mieszkańców miejscowości podwarszawskich.
Muzeum Dulag 121 znajduje się na obrzeżach byłych Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego (obecnie Millennium Logistic Park). Ekspozycja została przygotowana przez zespół pracowników Muzeum Powstania Warszawskiego.
Ekspozycja składa się z pięciu części, poświęconych: powstaniu warszawskiemu, wysiedleniu ludności Warszawy, funkcjonowaniu Dulagu 121, pomocy niesionej więźniom obozu oraz ostatniemu okresowi działalności obozu.
Laboratorium działań parateatralnych - Pruszków. Muzeum Dulag 121.
Kolaż dźwiękowy będąc częścią performansu, który odbył się w Pruszkowie 26-10-2014 w ramach projektu Laboratorium działań parateatralnych - Pruszków.
Ilustracja to zbiór fotografii dokumentujących akcję oraz fotografii archiwalnych pochodzących m.in. ze zbiorów Muzeum Historycznego m.st. Warszawy, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Dulag 121.
performance-pruszkow.blogspot.com
Organizator: Muzeum Dulag 121
Współfinansowanie: MKiDN, Powiat Pruszkowski
Partnerzy: Performeria Warszawy performeria.blogspot.com
Inscenizacja obozowej selekcji Dulag 121
Odsłonięcie tablicy obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie
Dzień Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i niosącym im pomoc
25 września 2015 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił 2 października Dniem Pamięci o Cywilnej Ludności Powstańczej Warszawy – mieszkańcach stolicy, którzy między sierpniem a październikiem 1944 roku zginęli w masowych egzekucjach i bombardowaniach, bądź przeżyli gehennę wypędzenia z walczącego a potem burzonego przez okupanta miasta. Począwszy od 7 sierpnia 1944 r. do obozu przejściowego w Pruszkowie zaczęły przybywać transporty ludności cywilnej z ogarniętej walkami stolicy. Do połowy października, kiedy przymusowe wysiedlanie Warszawy zakończyło się, przez Dulag 121 przeszło 650 tysięcy osób. cytat ze strony :
Hołd i pamięć więźniom obozu Dulag 121 - złożenie kwiatów
Uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty pod pomnikiem Tędy przeszła Warszawa
21 września 2018
Anna Kielanowska - relacja o pobycie w obozach Dulag 121 i Stutthof
Anna Kielanowska, z d. Woyniłłowicz, ps. Hanka (15.01.1925-30.10.2015) - w czasie okupacji zajmowała się m.in. opieką nad rodzinami więźniów politycznych i jeńców wojennych. Działalność społeczną łączyła z pracą w zakładach Boscha
i opieką nad chorą matką. W czasie Powstania Warszawskiego
była łączniczką w pułku Baszta w oddziale motorowym. Z obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie została wysłana do obozu koncentracyjnego Stutthof. Tam wykazała się niezwykłą odwagą.
Walczyła o przysługujące „Czterdziestce” prawa jeńców wojennych.
W styczniu 1945 roku udało się jej uciec z ewakuacji pieszej KL Stutthof. Do wyzwolenia ukrywała się w Gdańsku. Po wojnie wróciła do Warszawy. Pracowała m.in. w Przedsiębiorstwie Techniczno-Handlowym Motoryzacji
Skrócone nagranie relacji - prezentowane w ramach przygotowanej przez Muzeum Stutthof wystawy Kobiety Pistolety - pochodzi ze zbiorów Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego. Biogram przygotowany przez Muzeum Stutthof na potrzeby wystawy.
Powrót Wyklętych
Koncert poetycko muzyczny na podstawie tomu poetyckiego Łączka Przemysława Dakowicza jaki odbył się w Pruszkowskim MDK zorganizowany przez Muzeum Dulag 121.
Zofia Odechowska - relacja o pobycie w obozach Dulag 121 i Stutthof
Zofia Odechowska, z d. Malinowska, ps. Lenka, (ur. 25.06.1921 w Lublinie, zm. 2.06.2007) - Do działania w konspiracji wciągnęła ją matka, która pracowała w Delegaturze Rządu na Kraj. Nastoletnia Zofia przenosiła broń, dokumenty i prasę podziemną. Szmuglowała także pieniądze do więzienia Pawiak. W czasie Powstania Warszawskiego należała do pułku Baszta, walcząc w 3. drużynie 1. plutonu saperów kompanii sapersko-roboczej. Swój dom udostępniła kompanii saperskiej. W pokoju Lenki przy jej pianinie skomponowano Marsz Mokotowa. Z obozu przejściowego Dulag 121 w Pruszkowie została wysłana do obozu koncentracyjnego Stutthof. Tam uczestniczyła w tajnym nauczaniu. Z Ewą Kann, koleżanką z „Czterdziestki”, uciekła z Marszu Śmierci. Po wojnie ukończyła Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego. Została hydrobiologiem.
Skrócone nagranie relacji - prezentowane w ramach przygotowanej przez Muzeum Stutthof wystawy Kobiety Pistolety - pochodzi ze zbiorów Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego. Biogram przygotowany przez Muzeum Stutthof na potrzeby wystawy.
Anna Dalecka Liszka - relacja o pobycie w obozach Dulag 121 i Stutthof
Anna Dalecka-Liszka, ps. Czarna Hanka (12.07.1923-9.07.2009) - w 1944 roku ukończyła tajny kurs sanitarny na terenie Szpitala Ujazdowskiego. W trakcie Powstania Warszawskiego pełniła funkcję sanitariuszki w klasztorze Nazaretanek, a następnie pracowała w „kuchni” na ul. Krasickiego. Była także łączniczką w Biurze Informacji i Propagandy. Trafiła do obozu przejściowego Dulag 121, skąd została wysłana do obozu koncentracyjnego KL Stutthof. Tam nieustannie chorowała - przeszła flegmonę, zapalenie nerek i oskrzeli oraz tyfus. Cudem udało jej się przeżyć. Ewakuowano ją z obozu drogą morską.
Została wyzwolona 5 maja 1945 roku w Danii. Do kraju wróciła w końcu grudnia tegoż roku. Po wojnie pracowała jako publicystka
w Polskiej Izbie Handlu Zagranicznego.
Skrócone nagranie relacji - prezentowane w ramach przygotowanej przez Muzeum Stutthof wystawy Kobiety Pistolety - pochodzi ze zbiorów Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego. Biogram przygotowany przez Muzeum Stutthof na potrzeby wystawy.
MUZEUM STAROŻYTNEGO HUTNICTWA MAZOWIECKIEGO W PRUSZKOWIE
Co łączy ze sobą piece metalurgiczne, okolice Pruszkowa i Rzymian? Dowiecie się odwiedzając mieszczące się w oficynie pałacu Potulickich Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego w Pruszkowie.
Wystawa - Przedświt – Mazowieckie Centrum Metalurgiczne z przełomu er - przybliża wiedzę na temat jednego z najważniejszych odkryć w powojennej archeologii polskiej – istniejącego na przełomie er Mazowieckiego Centrum Metalurgicznego, drugiego co do wielkości centrum hutniczego „barbarzyńskiej” Europy.
„W Pruszkowie to była makabra”
„Co się ktoś ruszy, to się coś sypie. A to się pluskwy sypały” – bardzo mocne wspomnienia z obozu w Pruszkowie. Posłuchajcie Anny Kałuskiej, która w 1944 roku miała 13 lat.
PRL 1974 Pruszków czyn społeczny. Osiedle Parkowe
Zapraszam na Facebook TVPolandAntena
PRL 1974 Pruszków czyn społeczny. Osiedle Parkowe. Porządki
Oficjalne uroczystości przy pomniku Tędy przeszła Warszawa
Obchody Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc 30 września 2018
Pierwsza Rzeczpospolita
27 lutego 2016 r. odbyło się w Muzeum Dulag 121 spotkanie poświęcone Kresom - Pierwsza Rzeczpospolita. Wykład prowadziła Pani Małgorzata Włodek z Pruszkowskiego Stowarzyszenia Patriotycznego. Piosenki Lwowskie i Wileńskie śpiewał Pan Maciej Klociński.
12 ton. Oni tam wszyscy są (2008)
Między 5 a 7 sierpnia 1944 roku na Woli zabito i spalono około 60 000 ludzi. W oparciu o szereg wywiadów ze świadkami wydarzeń na Woli, więźniami Obozu Przejściowego w Pruszkowie oraz unikalne materiały archiwalne film opowiada o tych bezimiennych bohaterach powstania. W 1945 roku zebrano z ulic popioły ludzi zamordowanych i spalonych w akcji na Woli. Było ich 12 ton.
Występ Marysi Seroka
Fragment występu Marysi Seroka z okazji Gali Finałowej Powiatowego Konkursu Historycznego z cyklu ,,Odkrywamy naszą historię” II. edycja pod hasłem:„Polskie Państwo Podziemne – Polacy z bohaterstwa znani”
ORGANIZATOR:
Pruszkowskie Stowarzyszenie Patriotyczne
PATRONAT:
Maksym Gołoś - Starosta Pruszkowski
Muzeum Dulag 121 w Pruszkowie
Instytut Pamięci Narodowej
Pruszków - 15 kwietnia 2016
Walki z Ukrainą 1918 - 1919
Z cyklu Pamięć Kresów organizowane przez Muzeum Dulag 121 wspólnie z Pruszkowskim Stowarzyszeniem Patriotycznym. Janusz Czarniawski i Edward Radziejewski z PSP opowiedzą o walce z Ukrainą o południowo-wschodnie granice Polski w latach 1918-1919.
Warsztaty historyczne przygotowujące uczennice do udziału w Marszu Tędy przeszła Warszawa
Uczennice Szkoły Promienie uczestniczyły w warsztatach rekonstruktorskich, które przygotowywały je do udziału w Marszu Pamięci Tędy przeszła Warszawa.
Marsz odbył się w ramach corocznych Obchodów Dnia Pamięci Więźniów Obozu Dulag 121 i Niosących Im Pomoc pod Patronatem Narodowym Prezydenta RP Andrzeja Dudy.
30 września 2018 r. po raz kolejny ulicami Warszawy i Pruszkowa przeszedł Marsz Pamięci „Tędy Przeszła Warszawa” organizowany przez Muzeum Dulag 121, Powiat Pruszkowski i Fundację Edukacji Historycznej, przy współpracy z IPN i Urzędem do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Warszawska część Marszu rozpoczęła się o godz. 11. przy pomniku Powstania Warszawskiego na placu Krasińskich, a pruszkowska o godz. 14. przy kościele św. Kazimierza przy ul. Kraszewskiego.