Klokken van de Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieterskerk in Gent
Klokken van de Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieterskerk in Gent
Cloches de Notre-Dame-Saint-Pierre `a Gand (B)
Bells of Our Lady's and Saint Peter's Church in Ghent (B)
Op het hoogste punt van Gent, de Blandijnberg (28 m), stichtte de Heilige Amandus in de 7de eeuw de benediktijnse abdij Blandinium. Later werd deze abdij de Sint-Pietersabdij genoemd. Net ernaast lag de parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw. Tijdens de godsdienstoorlogen van de 16de eeuw werd de romaanse abdijkerk verwoest en in de 17de en 18de eeuw werd ter vervaging de huidige barokke abdijkerk opgetrokken naar de plannen van architect Pieter Huyssens. Tijdens de Franse bezetting op het einde van de 18de eeuw werd de abdij opgeheven en de parochiekerk Onze-Lieve-Vrouw afgebroken. De abdij werd niet meer opgericht, en sedert het concordaat van Napoleon doet de abdijkerk dienst als parochiekerk, met de dubbele naam Onze-Lieve-Vrouw-Sint-Pieters. De overblijvende abdijgebouwen worden momenteel als tentoonstellingsruimte gebruikt. De oude traditie dat de monniken van de abdij wijndruiven teelden op de flanken naar de Schelde toe, werd enkele jaren geleden weer in ere hersteld (te zien bij 00:12).
Toen ik, tot in 1979, nog in Gent woonde, was dit de op 2 na dichtste toren bij ons thuis. Toch waren de klokken van Sint-Pieters moeilijk te horen van bij ons thuis, nochtans maar op net 1 km in vogelvlucht. Dat had waarschijnlijk te maken met het feit dat wij aan de andere kant van de heuvel woonden, maar misschien ook met de configuratie van het Sint-Pietersplein, waar de kerk en de huizen rond het plein eigenlijk beletten dat de klank van de klokken naar het westen vertrekt. De klank van de klokken vertrekt in de as van de Tweekerkenstraat in een smalle bundel naar het plein. Als men zich op het plein niet in die bundel bevindt, dan is de echo van de klank van aan de overkant soms luider dan de rechtstreekse klank. Van op school, een eind verder van de kerk, waren ze de klokken een stuk beter te horen. De Sint-Pieterskerk is eigenlijk de enige barokke kerk van formaat in Gent en als kind verkeerde ik toen in de waan dat barokke klokken heel traag en warm klinken. Ik had toen al gemengde gevoelens bij die klokken. Enerzijds vond ik dat het hun aan dynamiek ontbrak, anderzijds vond ik wel dat, vooral de bourdon, ze heel warm klonken.
3 klokken:
1. Maria
....Marcel Michiels, Tournai, 1949
....163,2 cm, 2950 kg
....c1-27 --- do3
2. Petrus
....Marcel Michiels, Tournai, 1949
....136,8 cm, 1718 kg
....es1-24 --- mib3
3. Paulus
....Marcel Michiels, Tournai, 1949
....121,1 cm, 1205 kg
....f1-08 --- fa3
De drie klokken hebben een redelijk zwaar profiel en hebben daarbij gevoelig hetzelfde profiel. Ondanks de diepe krukassen geeft de bourdon een hele mooie warme klank. De ophanging van klok 2 schijnt van recentere datum te zijn, en is minder diep gekrukt, waardoor klok 2 een wat sneller tempo heeft dan de twee andere klokken. Ik meende mij te herinneren van een vorig bezoek, in 1999, dat klok 2 een diamantklepel had, maar dit is blijkbaar anno 2017 niet meer het geval. Ik kan mij nochtans niet herinneren dat sedert ik de klokken ken, dat is van de jaren 1970, het tempo van de klokken veranderd is, m.a.w. ik heb altijd geweten dat klok 2 een sneller tempo had dan de twee andere. Klok 2 luidt daarom langer uit. Ik had klok 1 te vroeg losgelaten, en ik heb nog wat moeten bijtrekken om toch zeker klok 1 de laatste slag te laten geven.
Om de klokken manueel te luiden was er een probleem: we waren slechts met 3 in de toren, en een van ons had zijn oorbeschermers vergeten. Om geen gehoorschade te krijgen had hij zijn twee handen nodig om zijn oren dicht te stoppen. Er was dus een creatieve oplossing nodig om toch nog de klok manueel te luiden voor het volgelui...
De dag van het bezoek, 28 december 2017, was de enige zonnige dag van heel de maand december, wat mooie foto's opleverde. De foto op 00:45 werd eerder op de maand gemaakt, en is meer typisch voor het weer van december 2017. Op 03:14 zitten helemaal in de top van de toren.
Klankanalyse / Sound analysis / Analyse du son:
00:04 Sfeerfoto's
03:40 Uurslag
04:14 Klok 3
04:18 ....Foto's
05:00 ....Opschrift
05:16 ....Luiden
06:41 Klok 2
06:45 ....Foto's
07:22 ....Opschrift
07:38 ....Luiden
09:43 Klok 1
09:47 ....Foto's
10:43 ....Opschrift
10:59 ....Luiden
12:53 Volgelui
16:28 einde
Luiders:
Individuele klokken: Lander Vierendeel
Volgelui:
...Klok 1: Thierry Pauwels
...Klok 2: Lander Vierendeel
...Klok 3: Tim Martens
Zie ook het filmpje van Stormklok voor mooie foto's van de kerk:
Met dank aan de kerkbediende Johan Lemmens voor de ontvangst in de toren, aan Jeanne Leniere en Jurgen Francois voor de bemiddeling, aan Tim Martens voor de verlichting en de luidtouwen en aan Tim Martens en Lander Vierendeel voor de hulp bij de foto's en het luiden.
Het Mechelse Kerkenplan zit in de lift
Onlangs kende Vlaams minister Bourgeois, bevoegd voor Onroerend Erfgoed (N-VA), een premie toe van twee miljoen euro voor de laatste restauratiefase van de Onze-Lieve-Vrouw Van Hanswijkbasiliek in Mechelen. Schepen Greet Geypen is blij met de premie. 'Het is niet om aan te zien', weet Greet, 'Op het eerste zicht ziet het er van buiten en van binnen redelijk goed uit, maar als je echt alles in detail bekijkt, dan zie je pas de vervallen staat van de basiliek. De natuurstenen blokken vallen van de voorgevel naar beneden en er is dringend aangepaste verwarming nodig zodat het binnenklimaat voor het historische interieur wordt verbeterd.' De restauratie van de basiliek is een onderdeel van het Mechelse kerkenplan, waarmee het stadsbestuur een steunmaatregel heeft gecreëerd voor de restauratie van zes beschermde parochiekerken in de binnenstad.
Waasmunster, Onze-Lieve-Vrouwekerk, klokken: solo en volgelui.
Waasmunster (België, Oost-Vlaanderen)
Luiden van de drie klokken van de Onze-Lieve-Vrouw & Sint-Pieterskerk te Waasmunster.
Tonen: B°, cis1, dis1 / Si2, do#3, re#3.
01:27 Uurslag dis1
01:58 Luiden klok 3(dis1)
05:28 Luiden klok 2 (cis1)
09:22 Luiden bourdon (B°)
12:51 Volgelui: B°, cis1, dis1
1) Fernanda, B°
Gewicht: 3.164 kg
Ø 1,690 meter
Gegoten in 1951 door François Sergeys te Leuven.
2) Lucas, cis1
Gewicht: 1.846 kg
Ø 1,435 meter
Gegoten in 1951 door François Sergeys te Leuven.
3) Susanna, dis1
Gewicht: 1.322 kg
Ø 1,280 meter
Gegoten in 1951 door François Sergeys te Leuven.
GESCHIEDENIS KERK:
De Onze-Lieve-Vrouwekerk van Waasmunster is de oudste parochie/moederkerk van het Waasland. In de 9de eeuw werd er al een vroegromaanse kerk gebouwd, gevolgd door een romaanse kerk in de 11de eeuw en een gotische in de 14de eeuw. De oudste delen van de huidige kerk zijn de toren (1404) en het koor (1517) in late gotiek. Het kerkschip in classicistische stijl stamt uit de 18de eeuw. In 1869 werd de torenspits verhoogd.
GESCHIEDENIS VAN DE KLOKKEN:
De Nederlandse klokkenkenner Sjoerd van Geuns meldt dat klokkengieter Geert van Wou omstreeks 1481 klokken voor Waasmunster goot.
Tekst ter beschikking gesteld door Sjoerd van Geuns, waarvoor dank!
Wouter van Middgeal en Rutger van Bosichem beloofden op 16 juli 1481 aan Goyart Vogell, hij is de waard in De Moriaen te Antwerpen, schadeloos te houden in verband met de gelofte, door Goyart gedaan aan de fabrieksmeesters of andere goede lieden van het dorp Waesmunster in Vlaanderen voor Mr. Gerrit van Wou, klokgieter, voor een zekere hoeveelheid klokspijs die Mr. Gerrit van die fabrieksmeesters of goede lieden ontvangen had ter waarde van 76 pond gr. Vlaams. Luidgardis, weduwe van mr. Willem Hoernken, verklaarde 13 april 1481 borg te zijn voor betalingen die Mr. Geert van Wou aan derden verschuldigd was m.b.t. klokken gegoten voor Waesmunster in Vlaanderen.
1511: In de toren wordt een eerste grote Mariaklok opgehangen.
1578: Alle klokken worden opgeëist door de calvinistische republiek Gent.
1603: Pieter en Jan van Gent gieten een nieuwe Mariaklok.
1617: Jan Grognart giet een klok vaan 400 pond.
1626: Guillaume Vincent giet de middelste klok van 3.000 pond.
1632: Er komt nog een klein klokje in de toren om de ‘kleine missen’ aan te kondigen.
1761: De klok van Jan Grognart (gebarsten in 1703) wordt hergoten en kreeg de naam van de Gentse bisschop Mgr. Van der Noot.
1797: Tijdens de Franse Revolutie worden alle klokken opgeëist.
1804: Andreas-Lodewijk van den Gheyn giet een nieuwe politie- en kerkklok van 1.500/1.600 pond.
1864 & 1865: Rentenierster Johanna van Schoore en de adellijke weduwe Van Doorslaer – van Duerne de Damas schenken elk 10.000 F
om twee nieuwe klokken aan te kopen.
1865: Andreas-Lodewijk van Aerschodt uit Leuven giet twee klokken: Maria-Theresia (2.928 kg) en Jozef-Donatus (1.909 kg).
1867: De klok Maria-Theresia barst al en wordt door Van Aerschodt hergoten. Ze weegt nu 3.008 kg.
1879: De klepel van de grote klok wordt door Van Aerschodt verzwaard.
Eind 19de eeuw?: Charles Teirlinck (Zegelsem) herstelt de kroon van de grote klok en levert een nieuwe klepel.
1933: De klok Maria-Theresia barst en wordt hersteld door Léon Van Rie.
1936: De klok barst opnieuw en wordt hergoten door François Sergeys. Ze weegt nu 3.244 kg.
1943: In november worden de twee grootste klokken (Sergeys, 1933 & Van Aerschodt, 1865) door het Duitse leger opgeëist.
1951: François Sergeys giet de drie huidige klokken. Hierbij wordt de klok van 755 kg (Van den Gheyn) omgegoten.
BRON: N. SERGEANT. DE PAROCHIE WAASMUNSTER. GESCHIEDENIS EN PATRIMONIUM.
OPSCHRIFT KLOK FERNANDA.
Voorzijde: VOCOR FERNANDA. / OLIM DATA A DOMINA VAN DOORSLAER DE TEN RIJEN 1865. AB HOSTE ABLATA 1943. A DOMINO ET DOMINA HENRICO DE LOVINFOSSE RESTITUTA 1951. A FR SERGEYS LOVANII FUSA. PASTORE BREDAEL. SUSCEPERUNT DOMINUS ET DOMINA HENRICUS DE LOVINFOSSE.
Achterzijde: AD USUM ECCLESIAE B M V WASIAEMONASTERII
OPSCHRIFT LUCAS:
Voorzijde: AD USUM ECCLESIAE B M V WASIAEMONASTERII
Achterzijde: VOCOR LUCAS. / OLIM DATA A DOMICELLA MARIA JOANNA VAN SCHOORE. AB HOSTE ABLATA 1943. A PAROCHIANIS RESTITUTA 1951. FUSA A. FR. SERGEYS LOVANII. PASTORE LEONE BREDAEL. SUSCEPERUNT DOMINUS ET DOMINA LUCAS DE LOVINFOSSE.
OPSCHRIFT KLOK SUSANNA.
Voorzijde: VOCOR SUSANNA. / FUSA A FR SERGEYS LOVANII 1951. PASTORE LEONE BREDAEL. SUSCEPERUNT DOMINUS ET DOMINA GEORGIUS VAN HAVERE.
Achterzijde: AD USUM ECCLESIAE B M V WASIAEMONASTERII
Met dank aan pastoor Johan Van Daele voor de toestemming om de klokken te filmen. Ook dank aan Dhr. Van Melkebeke om ons toegang tot de toren te geven en aan Dhr. Tas voor de praktische regelingen.
Waasmunster (Belgique, Flandre-Occidentale)
Sonnerie des trois cloches Sergeys de 1951.
Notes: Si2, do#3, ré#3.
Waasmunster (Belgium, East-Flanders)
Ringing of the three bells, casted in 1951 by Sergeys of Louvain.
Notes: B, c#, d#.